Kompleks mokradeł w Białej Wace
Zaledwie 20 minut jazdy w kierunku południowym od lotniska w Wilnie, a otwiera się przed nami kompleks mokradeł w Białej Wace. To ogromny obszar o powierzchni ponad tysiąc hektarów, który wyróżnia się spośród okolic tym, że jest stale podmokły, miejscami tu występują błota, znajduje się tu też jezioro Papis, obszar jest zamieszkiwany przez mnóstwo ptaków i porośnięty rzadko spotykaną roślinnością, a nad ranem tworzy się tu najpiękniejsza mgła.
Mało kto wie, że w tym miejscu siedemdziesiąt lat temu wydobywano torf, który był wykorzystywany do ogrzewania Wilna, i zniszczono całą żywą przyrodę. Dla pracowników zakładu torfowego i ich rodzin, którzy przyjechali do pracy z najdalszych zakątków Związku Radzieckiego, zbudowano miasteczko Biała Waka, które do dziś jest zamieszkiwane przez ludzi aż 18 różnych narodowości. Jednak po wydobyciu dużej warstwy torfu firma przerwała działalność, torfowisko zostało zaniedbane, w pewnej jego części powstały stawy rybne.
Dziś obszar ten uzyskał status ważnego obszaru ochrony siedlisk i ptaków ze względu na występowanie rzadkich gatunków ptaków i płazów, a jezioro Papis uznano za rezerwat ornitologiczny. Jednak bez względu na uzyskanie statusu ochronnego skutki wydobycia torfu są nadal wyraźnie widoczne, powierzchnia terenu jest porysowana kanałami odwadniającymi, miejscami widnieją sztuczne pagórki, a ze względu na zakłócony reżim wodny na wzniesieniach pojawiają się zarośla i drzewa o nietypowym dla danego terenu wyglądzie, na niektórych terenach zalanych dominują trzciny, które przyćmiewają karłowatą roślinność mokradeł.
Regeneracja zniszczonych mokradeł następuje w sposób naturalny, lecz może potrwać stulecia, a nawet tysiąclecia, a w kontekście zmian klimatycznych – może wcale nie nastąpić ze względu na coraz bardziej upalne lata, mniejsze ilości opadów i zmiany typów roślinności. Można pomóc takim mokradłom, przyspieszając procesy ich odtwarzania z zastosowaniem metod odtwarzania ekosystemów. Choć nie ma możliwości cofnięcia się wstecz i przywrócenia takiego samego mokradła, jakie było przed rozpoczęciem wydobycia torfu, możliwe jest nadanie temu obszarowi pierwotnych i nowych funkcji oraz struktury, która zapewni ogromne bogactwo rzadkich gatunków roślin, ptaków i zwierząt.
